Checklist online formulieren

Het is bij formulieren uitermate belangrijk dat de invuller voortdurend goed weet wat hij moet doen, niet onnodig belast wordt en bij iedere vraag weet wat hij moet invullen, zodat hij foutloze antwoorden geeft.

Belangrijk is dat:

zoveel mogelijk het perspectief van de gebruiker wordt gekozen: in welke situaties vult hij het in, met welke kennis van zaken en terminologie?
formulieren bij gebruikers worden getest, waarbij proefinvullers uiteenlopende invulsituaties voorgelegd krijgen
Zie hierover het artikel 'Test formulieren!' op deze site.

Inhoud

Richtlijnen voor alle formulieren
Richtlijnen voor ingewikkelde formulieren
Formulieren over meerdere pagina's of die naar ingewikkelde gegevens vragen.

Richtlijnen alle formulieren

De vragen

Maak het formulier zo kort mogelijk - stel alleen de vragen die onvermijdelijk zijn en schrap alle andere
Zorg dat invullers alleen die vragen te zien krijgen die op hen van toepassing zijn (als niet iedereen alle vragen hoeft in te vullen)

Titel

Geef het formulier een titel die zo duidelijk mogelijk maakt waar het voor dient

Toelichting vooraf

Toelichtingen vooraf worden in de regel niet of nauwelijks gelezen (ieders blik gaat direct naar de eerste vraag).

Alleen korte, leesbare en scanbare toelichtingen maken een kans.

Wees zo beknopt en duidelijk mogelijk
- uitsluitend nuttige informatie voor de invuller
- kort, leesbaar, in alledaagse taal
- geen jargon
Maak het scanbaar:
- korte alinea's (2-3 regels) met witregels ertussen
- iedere alinea met een inhoudelijk kopje (kopje moet essentie al weergeven)
Geef duidelijk aan waarvoor het formulier dient: wie kan er wat mee doen?
Voorkom dat invullers onterecht het formulier invullen en verzenden
Voorkom ook dat invullers via het formulier kansloze aanvragen doen
Als het risico op een van beide bestaat, dient vooraf concrete informatie of een keuzemenu te worden geboden aan de hand waarvan de gebruiker een juiste keuze kan maken over het al dan niet invullen van het formulier
Indien het formulier moet of kan worden geprint en verzonden, geef een goede verzend-instructie

DigiD

Voor overheidsformulieren waarbij gegevens via DigiD automatisch kunnen worden ingevoerd:
- geef vooraf een goede inlog-instructie
- geef tevens een aanmeld-instructie mét de waarschuwing dat aanmelding bij DigiD pas na een paar dagen resultaat oplevert

Duidelijke vragen en toelichtingen

iedere vraag is voor iedere invuller glashelder

zoveel mogelijk alledaags taalgebruik
voor één uitleg vatbaar

toelichtingen die noodzakelijk zijn voor een goed begrip van de vraag of een juiste antwoordkeuze, staan direct bij de vraag of verschijnen prominent in beeld
indien termen worden gebruikt die mogelijk niet iedereen kent (vaktermen, moeilijke woorden, jargon), worden deze toegelicht bij de vraag of mbv goed in beeld verschijnende toelichtingen
de toelichting wordt niet achter een icoon (bijv. vraagteken) verborgen maar is goed zichtbaar of verschijnt prominent in beeld
toelichtingen zijn duidelijk en informeren voldoende

Relevantie vragen

invullers krijgen uitsluitend vragen die relevant zijn voor het doel van de invul-actie
indien de relevantie van een vraag onduidelijk kan zijn, moet deze worden aangegeven

Duidelijk welke vragen wel/niet verplicht zijn

geef met een asterisk (*) of de aanduiding 'verplicht' aan welke velden verplicht ingevuld moeten worden. Gebruik hiervoor geen andere kleur of lettertype. Geef bij asterisks aan dat deze vragen verplicht zijn.

Meerkeuze-vragen

meerkeuze-antwoorden moeten elk voor iedereen glashelder zijn
indien ook maar de geringste kans bestaat dat er meer mogelijkheden zijn dan als keuzen gepresenteerd, moet er een keuze-antwoord 'overig, namelijk....' in de lijst worden opgenomen

Tekst-vakken

Namen/emailadres: geef voldoende ruimte voor lange namen of emailadressen.
Een tekstvak geeft een indicatie van de lengte van wat men kan invullen, ook als het meer tekst kan bevatten dan de zichtbare ruimte. Maak tekstvakken daarom niet te klein (grotere tekstvakken: minimaal 50 karakters breed en 10 hoog).
Zorg ervoor dat men de ingetypte tekst bij grotere tekstvakken gemakkelijk kan nalezen.

Géén wis-knop

Plaats (naast de 'verzend'-knop) NOOIT een wis-knop onderaan een formulier!
De kans dat mensen na het invullen alles willen wissen is minimaal, de kans dat ze er per ongeluk op klikken, i.p.v. op 'verzenden', is vele malen groter.

Foutmeldingen

foutief ingevulde gegevens moeten zo snel mogelijk, liefst meteen na invullen van het antwoord, worden gedetecteerd, waarna de invuller de gelegenheid moet worden geboden deze te corrigeren (bijv. aantal nummers en notatie van een telefoonnummer of klantennummer, foutieve postcodes etc.).
bij het corrigeren van foutief ingevulde gegevens dient een duidelijke instructie te worden gegeven, die precies aangeeft welk antwoord op welke manier moet worden aangepast
de te verbeteren antwoorden kunnen grafisch worden geaccentueerd (achtergrondkleur of verbergen juist ingevulde vragen)

Controle gegevens

voordat de invuller zijn gegevens definitief verzendt, krijgt hij ze ter controle aangeboden
tegelijkertijd wordt de mogelijkheid geboden deze eenvoudig te wijzigen

Duidelijkheid wat er gebeurt bij klikken op knop

voorafgaand aan een knop, bijvoorbeeld 'opslaan', 'verzenden' of 'bestellen', is duidelijk wat er na aanklikken gaat gebeuren (en hoe hij daarna verder kan)
na aanklikken van zo'n knop verschijnt een vervolgscherm dat
- aangeeft wat er gebeurd is ('bedankt voor uw aankoop/inschrijving/etc.')
- aangeeft hoe de procedure verder verloopt
- een link geeft om verder te gaan (bijv. naar bestelpagina's of de homepage)

Bruikbaarheid voor blinden en slechtzienden

Zorg dat ze voldoen aan de W3C richtlijnen, prioriteit 1 en 2

Richtlijnen ingewikkelde formulieren

Formulieren kunnen extra ingewikkeld zijn als ze meerdere invulpagina's bestrijken of als de invuller gegevens moet invullen die soms niet direct voorhanden zijn, zoals omzetgegevens of financiële gegevens. Dat stelt aanvullende eisen aan formulieren.

er moet worden aangegeven hoe ver de invuller gevordend is in het formulier, bijv. met aan balkje dat alle stappen aangeeft én welke stappen al doorlopen zijn
ingevulde gegevens mogen niet verloren gaan, ook niet die op eerdere formulierpagina's
alle ingevulde gegevens moeten eenvoudig kunnen worden gewijzigd
geef 'vorige'- en 'volgende'-links om door het formulier te bladeren; het gebruik van de back-knop leidt er vaak toe dat gegevens verloren gaan - dat kan zo voorkomen worden
als de mogelijkheid bestaat dat de invuller langere tijd nodig heeft om gegevens te achterhalen, bijv. lastige financiële (bedrijfs)gegevens, moeten reeds ingevulde gegevens bewaard kunnen worden
indien berekeningen moeten worden uitgevoerd, dient de site dit te ondersteunen

Diensten

Usability test

Quick scan website

Website advies

Boeken

Nieuw!
FOCUS OP DE WEBBEZOEKER
Tips en technieken om websites beter op de bezoekers af te stemmen

WEBSITES TESTEN BIJ GEBRUIKERS